Mavi Kart ile ilgili son dönemlerde verilen bazı yanlış bilgiler
üzerine, okurlarımızı bilgilendirelim istedik. Denildiği gibi, Mavi veya
Pembe Kart sahiplerine emeklilik hakkı var mı? Koşullar nedir? AVRUPALI
Türklerin merak ettiği bu konuyu iki bölüm halinde irdelemek gerekir.
Birincisi, ikili sosyal güvenlik sözleşmeleri, ikincisi yurtdışı
borçlanma yönüyle. Bütün bunlardan önce konunun hukuki yönünü açıklayıp
borçlanma ve emeklilik hususunu açıklamanın daha doğru olacağını
düşünmekteyim. Mavi Kart/Pembe Kart’ta hukuki gelişmeler Yabancı ülke
vatandaşlığına geçmek amacıyla Türk vatandaşlığından izinle ayrılan
kişilerin Türk vatandaşlığını yitirmelerinin yaratabileceği olumsuz
durumu giderebilmek amacıyla, 1995 yılında 4112 sayılı kanun yürürlüğe
girmiştir. Bu kanun, 29.06.2004 tarihinde değiştirilip 5203 sayılı kanun
olarak 06.07.2004 tarih ve 25514 Sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak
yürürlüğe girdi. Hangi haklarınız bulunmakta? Türk vatandaşlığından izin
alıp başka bir ülke vatandaşlığına geçen kişilere, 5203 sayılı kanun
uyarınca, Türk vatandaşlığından kaynaklanan tüm haklarının saklı
tutulduğu ve güvence altına alındığına dair bir belge düzenlenmektedir.
Bu belge kamuoyunda “Mavi Kart” olarak adlandırılmaktadır. Bu belgeyle,
doğumla Türk vatandaşlığını kazanmış olup da sonradan Bakanlar Kurulu
veya İçişleri Bakanlığı’ndan çıkma izni almak suretiyle yabancı bir
devlet vatandaşlığını kazanan kişiler ve bunların kanuni mirasçılarının,
Türkiye’de ikamet, seyahat, çalışma, yatırım, ticari faaliyet, miras,
taşınır-taşınmaz mal satın alma, devretme, kiralama ve bunun gibi
konularda Türk vatandaşlarına tanınan haklardan aynen yararlanmaya devam
etmeleri hususu hüküm altına alınmıştır. Pembe kart hamili olanların
seçme-seçilme hakkı bulunmamaktadır, köy arazisi ile askeri alanlarda
mülk edinmeleri de söz konusu değildir. Bu kişiler bedelli askerlik için
Türkiye’ye döviz ödemişlerse ödedikleri rakamı da TL karşılığı olarak
geri alma hakkına da sahiptirler. Ülkemize geldiğinizde oturma ve
çalışma izni almadan çalışmanız, işyeri açmanız mümkün olmaktadır. Hangi
haklarınız bulunmamakta? Anayasamıza göre seçme ve seçilme hakkı için
temel şartlardan birisi “vatandaşlık” olduğundan, “Mavi ve Pembe Kart”
sahibi kişilerin seçme ve seçilme hakki bulunmamaktadır. Mavi ve Pembe
Kart hamilleri, Türkiye’de memur olarak da görev yapamamaktadırlar. Köy
arazisi içinde ve askeri alanda mülk edinemezler. Yurtdışı borçlanması
yapamazlar. Mavi Kart Avrupa ülkelerinde yaşayıp da yaşadıkları ülke
vatandaşlığına geçmek isteyenlere Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti, izinli
olarak vatandaşlıktan çıkma izni verir ve kendilerine de mavi kart
denilen bir kart verir. Türk vatandaşlığından izinle çıkan kişilerin
pasaport ve nüfus cüzdanları iptal edilerek, kendilerine “5203 Sayılı
Kanunla Saklı Tutulan Hakların Kullanılmasına İlişkin Belge” (Mavi Kart)
verilir. Bu belge, Türkiye’de ikamet, seyahat, çalışma, yatırım, ticari
faaliyet, miras, taşınır mal satın alma, feragi, kiralama gibi
konularda işe yaramaktadır. Vatandaşlıktan izinle ayrılmak için tüm
ailenin istemesi gerekir. Pembe Kart 403 sayılı vatandaşlık kanununun
32.maddesine göre, ana ya da babaya bağlı olarak Türk vatandaşlığından
çıkmasına izin verilen 18 yaşından küçük çocuklar için de talep edildiği
takdirde 5203 sayılı kanunla saklı tutulan hakların kullanılmasına
ilişkin belge (pembe kart) düzenlenmektedir. Sözleşme aylığı ve mavi
kart sahipleri Ülkemizin 22 ülkeyle yapmış olduğu sosyal güvenlik
sözleşmelerine göre Türk veya yabancı ülke vatandaşı olmanıza
bakmaksızın emeklilik ve hastalık yönüyle eşit işlem yapılmak
zorundadır. Şayet ülkemizde 1 gün dahi sigortalı çalışmanız geçmiş ise
mavi kart sahibi, Bakanlar kurulu izni ile yabancı ülke vatandaşlığına
geçmiş veya geçmemiş olmanıza bakılmaksızın Türkiye’de ikamet eden bir
Türk vatandaşı gibi yabancı ülkede geçen hizmetlerinizi birleştirir ve
koşul yerine gelmiş ise mutlaka sizlere bir aylık bağlanır. Ayrıca
ikametinizi bulunduğunuz ülkeden Türkiye’ye taşırsanız sağlık yardımı
hakkından da ücretsiz yararlanırsınız. Belirtmiş olduğumuz uygulama SSK
ve Bağ-Kur’luların yanında memur iken istifa edip yurtdışında çalışanlar
için de geçerlidir. Borçlanma ve Mavi Kart sahiplerinin durumu Diğer
bir konu ise çok merak edilen ve bugünlerde kafaların çok karıştırıldığı
yurtdışı borçlanma ve buna bağlı olarak emeklilik hakkı. Şunu kesin bir
dille ifade etmeliyiz ki yurtdışı borçlanma hakkından yararlanmak için
çalıştığınız, işsizlikte geçen veya ev kadını olarak ikamet ettiğiniz
sürede mutlaka Türk vatandaşı veya Türk vatandaşlığını koruyan çifte
vatandaş olmanız gerekir. Yabancı ülke vatandaşlığına geçen veya eski
adı pembe kart yeni adı mavi kart sahipleri bu imkandan faydalanamaz.
29.06.2004 ve 29.05.2009 günleri değiştirilen Türk Vatandaşlık
Kanunu’nun 28’inci maddesi “……..sosyal güvenliğe ilişkin kazanılmış
hakları saklı……” derken, birinci bölümde dile getirdiğimiz konu ve
ülkemizdeki çalışması ile emeklilik hakkı elde edenlerin durumlarını
garanti altına almıştır. Sanki 12.06.2009 gün ve 27256 sayılı Resmi
Gazete’de yayınlanan Türk Vatandaşlık Kanunu değişikliği yabancı ülke
vatandaşlığına geçen veya mavi kart sahiplerine borçlanma ve bundan
dolayı da emeklilik hakkı getiriyor gibi yansıtılmaktadır. Bu tamamen
eksik veya yanlış bir bilgidir. Dava açılmak suretiyle bu hakkın elde
edilebileceği şeklinde vatandaş ile devleti karşı karşıya getirmenin
yanında masrafa sürüklenmesine vesile olunmaktadır. Bugüne kadar alınmış
bir mahkeme kararı olmadığı halde, bilgi kirliliği yoluyla yanlış
anlamalara yol açılmaktadır. Borçlanma ödemesini yaptıktan sonra yabancı
ülke vatandaşlığına geçenlerin durumu Sosyal Güvenlik Kurumu 2009 yılı
başında yabancı ülke vatandaşlığına geçenlerle ilgili olarak şu şekilde
bir düzeltme yoluna gitti. Türk vatandaşı olarak borçlanma bedelini
ödemiş ancak aylık bağlanması için yapılacak başvuru sırasında ya da
aylık alma süresinde yabancı ülke vatandaşlığına geçmiş veya mavi kart
sahibi olan kişilerin kazanılmış haklarının korunması gerektiği
konusunda ikincil mevzuat çıkarılarak mağduriyetlerin önlenmesi yoluna
gidilmiştir. Örnekle açıklayacak olursak, siz Avrupalı Türklerden
biriniz çalışma, işsizlik, ikamet (ev kadını) sürelerinizde Türk
vatandaşı veya çifte vatandaş idiniz. Borçlanma başvurusunda bulunup
bedelini ödedikten sonra yabancı ülke vatandaşlığına geçmiş iseniz aylık
başvurusunda bulunduğunuz sırada yabancı ülke vatandaşı olmanız, aylık
başvurusuna engel olmayacaktır. Veya borçlandınız, bedelini ödediniz ve
aylık almaya başladıktan bir süre sonra yabancı ülke vatandaşı olsanız
dahi, aylığınızın devam etmemesi yönünde bir engel teşkil etmeyecektir.
Yeni uygulamada yabancı ülke vatandaşlığına geçen Avrupalı Türklerin
mağduriyetini önleyecek bir düzenleme yapılmıştır. Şöyle ki, Türk
vatandaşlığını kaybettiklerinden dolayı eski Yönetmelik hükümlerine göre
aylıkları bağlanmayan veya aylığı bağlandıktan sonra Türk
vatandaşlığını kaybetmesi nedeniyle aylıkları durdurulan veya
kesilenlerin 8 Mayıs 2008 tarihinden sonra yaptıkları veya yapacakları
tahsis başvurularına göre aylıkları, yazılı başvurularını izleyen
aybaşından itibaren bağlanmaktadır. Bu sayede borcunu ödeyenlerin
paralarının iadesi değil aylıklarının tekrar bağlanması imkanı
getirilmiş bulunmaktadır.
Hasan Tombakoğlu
Uzman Emeklilik
0 Yorumlar